موقعيت جغرافيايي استان                         

استان سمنان با وسعتي برابر با 96816 كيلومتر مربع از شرق به استان خراسان،از شمال به استانهاي مازندران و گلستان، از غرب به استان تهران و قم و از جنوب به استان اصفهان محدود شده است. شهرستانهاي استان عبارتنداز: سمنان، دامغان، شاهرود و گرمسار، مركز اين استان شهرستان سمنان با 100000 نفر نفوس در 220 كيلومتري مركز كشور قرار گرفته فاصله زميني آن با آبهاي آزاد خليج فارس و درياي خزر به ترتيب 1600 و 200 كيلومتر ميباشد. بر اساس آخرين تقسيمات كشوري، استان داراي 4 شهرستان، 12 بخش،16شهر و28 دهستان ميباشد.                                                             

جمعيت استان:                               

جمعيت استان بر اساس سر شماري سال 1381 بالغ بر 558000 نفر تخمين زده ميشود كه 5/73 درصد در مناطق شهري و 5/26 درصد در مناطق روستايي سكونت دارند.

جغرافياي تاريخي استان سمنان:        

استان سمنان در دوران باستان، از تقسيمات شانزده گانه اوستايي بود. در تمام دوره حكومت مادها و هخامنشيان، اين استان جز ايالت بزرگ پارت به شمار مي رفت. اين ايالت پيشرفت زيادي در طي دوره ساسانيان داشته است.  سمنان در دوره هاي بعد از اسلام جز سرزمين تاريخي قومس(كومش) به شمار مي آمد. اين استان در گذشته شاهد جنگها، شكستها و پيروزيهايي بود. جاده ابريشم از وسط اين استان مي گذرد.   

 شهرستان سمنان:                          

در جنوب سلسله جبال البرز د ر دشتي وسيع با شيب تند از شمال به طرف جنوب ساخته شده و شامل شهرهاي سمنان، مهديشهر، شهميرزاد و سرخه ميباشد. شهر سمنان در شرق شهر گرمسار ،در غرب شهر دامغان و از شمال به استان مازندران و شهر فيروزكوه و از جنوب به كوير محدود شده است. اين شهر در مسير تهران و استان خراسان ميباشد كه هم مسير جاده اي  و هم مسير شبكه راه آهن وجود دارد. از بناي تاريخي مهم آن ميتوان مسجد جامع، حمام حضرت (موزه)، مسجد امام، دروازه ارگ، بازار سرپوشيده شيخ علاءالدوله، كاروانسراي نوشيراني و شاه عباسي آهوان، لاسگرد و قلعه سارو و مقبره پيغمبران را نام ببريم.                                                                         

در شمال اين شهر مهديشهر و شهميرزاد قرار دارد كه عشاير سنگسري تامين كننده قسمت مهمي از گوشت و لبنيات كشور به شمار ميروند و از نظر آب و هوا، اين مناطق سرسبز و خرم با آب و هواي خنك ودلچسب است كه خود شهرهاي ياد شده داراي مناطق خوش اب و هواي ديگري نيز ميباشد.                      

دروازه ارگ سمنان :     

اين دروازه در تقاطع خيابانهاي آيت الله طالقاني و شيخ فضل الله نوري سمنان واقع شده است كه يكي از آثار تاريخي و با ارزش و زيباي سمنان مي باشد. دروازه ارگ در زمان سلطنت ناصر الدين شاه قاجار از سال 1300 تا 1305 هجري قمري (1258 تا 1263 هجري شمسي) بنا شد. بناي اصلي د روازه ازآجر به ارتفاع بيش از 7 متر ساخته شده است. يكي از شاهكارهاي اين بناي تاريخي، سر در جالب توجهي است كه در آن تصوير تاريخي نبرد رستم و ديو سپيد به طوري خيره كننده روي كاشي هفت رنگ منقوش است. درهاي دروازه ارگ از الوار قطوربا گل  ميخهاي آهني است. بعد از انقلاب اسلامي، اين بنا از سوي سازمان ميراث فرهنگي استان، مرمت و بازسازي شد.  

مسجد جامع سمنان:           

مسجد جامع سمنان يكي از كهن ترين آثار تاريخي به جامانده از دوران اسلامي اين شهر مي باشد كه در واقع نشانگر رشد و نبوغ هنر معماري مردم اين شهر به شمار ميرود. اين اثر تاريخي طبق متون تاريخي به قرن سوم هجري تعلق دارد. بناي اوليه مسجد از آثار دوران اسلامي است كه در دوره سلجوقي، ايلخاني و تيموري گسترش يافت. اين يادمان تاريخي شامل چندين فضاي معماري است. صحن، ايوان بزرگ، مقصوره غربي و سه شبستان شمالي، جنوب و شرقي. ايوان بزرگ 21 متر ارتفاع دارد و از آثار خواجه شمس الدين علي باليچه سمناني وزير شاهرخ تيموري است.                                                   

منار مسجد جامع:                          

منار مسجد جامع سمنان يكي از زيباترين منارهاي تاريخي استان به شمار ميرود كه در گوشه شمال شرقي مسجد جامع قرار دارد. ارتفاع اين منار ازسطح زمين 20/31 متر ميباشد و از روي بام به ارتفاع 2 متر كتيبه اي با طرح و نقش بسيار زيبا از آجر  و با خط كوفي تزئين شده است.                                              

مسجد امام خميني(ره):                     

اين مسجد در مركز شهر سمنان واقع شده است. اين مسجد داراي چهار در بزرگ از چهار سمت ميباشد. درهاي شمال جنوبي و شرقي داراي هشتي (معمولابه شكل دالان و دهليز) هستند. بالاي درهاي شمالي و شرقي، تزئينات مقرنس كاري گچي زيبا پشت بغلهاي كاشي كاري شده وجود دارد. در هشتي هاي شمالي، جنوبي و شرقي تاقهاي آجري گنبددار با تاقنماهاي متعدد كاشيكاري شده مشاهده مي شوند. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي اين مسجد بيشتر مورد توجه بوده و بوسيله سازمان ميراث فرهنگي نسبت به تعمير و باز سازي آن اقدام شده است.         

غار دربند مهديشهر:                       

اين غار يكي از بزرگترين غارهاي استان است كه كه در 3 كيلومتري جنوب شهميرزاد ودر شمال مهديشهر واقع شده  و مشرف به دره سرسبز و خرم دربند است. مدخل غار به ارتفاع 35/1 متر و عرض 75/2 متر است. پس از عبور از دهانه و مدخل غار وارد دالاني به طول 24 متر و عرض متوسط 3 متر ميشويم. فضاي داخلي غار نسبتا ساده، بصورت تالاري بيضي شكل است به طول 91 متر كه عريض ترين قسمت آن 36 متر وبلندترين نقطه سقف آن به 20 متر مي رسد. از اين نظر يكي از زيباترين و تماشايي ترين غارهاي ايران به شمار ميرود. بلندترين ستون استالاگميت با ارتفاع 12 متر و با قطر متوسط 85/2 متر ميباشد.                                                         

حمام پهنه و گرمابه حضرت:            

اين حمام بين مسجد جامع و امامزاده يحيي در سمنان واقع شده است. در سال 856 هجري قمري در زمان سلطنت ابوالقاسم بابرخان پادشاه تيموري و به دستور وزير وي خواجه غياث الدين بهرام سمناني ساخته شده است. اين حمام در سال 1312 هجري قمري در زمان سلطنت مظفرالدين شاه و به دستور حاج ملا علي حكيم الهي دانشمند معروف،نسبت به تعمير و تجديد بناي آن اقدام شد. يكي از قسمتهاي جالب توجه اين حمام،سر در زيبا و كاشيكاري شده آن است ودر بالاي در ورودي اشعاري به خط نستعليق خوانا و استادانه نوشته شده است. اين حمام از موقوفات مسجد جامع است و سازمان ميراث فرهنگي استان در سال 1373 پس از باز سازي آن را به عنوان موزه مردم شناسي بازگشايي كرد.                                                              

كارونسراي شاه عباسي لاسگرد-سمنان

اين كاروانسرا در روستاي لاسگرد(لاسجرد) سمنان واقع شده است و ساختمان آن مربوط به زمان شاه عباس اول صفوي ميباشد. اين كاروانسرا دو ايواني است كه اطراف آن را 24 حجره احاطه نموده است. د و ايوان در شرق و غرب ساختمان وجود دارد كه به حجره ها متصل شده است.                        

قلعه هاي سارو سمنان:                    

اين قلعه ها در ده كيلومتري شمال شرقي سمنان در نقطه اي كوهستاني بنام سارو واقع شده است. بر اثر گذشت زمان قلعه شمالي تا اندازهاي ويران شده و خالي از سكنه است. قلعه جنوبي آن ظاهرا سه طبقه بوده است كه طبقه اول آن جاي چارپايان و طبقه دوم محل سكونت رعايا و خانواده آنان و طبقه سوم كه داراي معبد، حمام و آبدارخانه بود محل سكونت سربازان مدافع و بزرگان قلعه بود.                                                       

شهميرزاد:                                   

شهميرزاد در 24 كيلومتري شمال سمنان قرار دارد. اين شهر با جاذبه هاي طبيعي منحصر به فرد يكي از مناطق جالب گردشگري در سمنان مي باشد. مهمترين ويژگي اين شهر آب و هواي مطبوع و خنك اين منطقه در فصول بهار و تابستان مي باشد. محيط طبيعي و سر سبز شهميرزاد و محصور بودن كامل آن در ميان كوه و آب وهواي مناسب و تمامي عوامل كه در رشد درختان سردسيري و خصوصا گردو موثر است، سبب شده است كه منطقه شهميرزاد به عنوان يك قطب مهم گردوي ايران از سوي فائوشناخته شود. باغ بزرگ گردوي شهميرزاد در مساحتي معادل هفت ميليون متر مربع ميباشد.                                  

يوز پلنگ آسيايي:                         

يوز پلنگ ارزشمندترين گونه جانوري ايران است. يوزپلنگ كه از خانواده گربه سان ميباشد تيزروترين جانور جهان است و سرعت حيرت آور آن به 100 كيلومتر در ساعت ميرسد. اغلب از آهو، جبير، قوچ، ميش و خرگوش تغذيه مي كنند. ذخيره گاه زيستكره توارن يكي از مهمترين زيستگاههاي اين حيوان ارزنده است. با توجه به جمعيت كم آن،چنانچه تمهيدات جدي در خصوص حفاظت و تكثير و پرورش آن صورت نگيرد خطر انقراض نسل آن وجود دارد.                                            

پرندگان:                                     

گونه هاي پرنده مهم و شاخص موجود در منطقه عبارتند از: هوبره، زاغ بور،بازهاي شكاري، انواع گنجشك سانان، اغلب پرندگان بومي منطقه اند. در بين گونه هاي ياد شده دو گونه هوبره و زاغ بور از جايگاه و اهميت ويژه اي بر خوردار ميباشند.                                                             

هوبره:                                       

پرنده ايست ازخانواده هوبره، از نظر ظاهري به بوقلمون شباهت دارد. گردن و دم خرمايي رنگ و دراز دارد. پرنده ايست نيمه مهاجر كه در ذخيره گاه زيستكره توران تخم گذاري و جوجه آوري ميكند و داراي مهاجرت داخل منطقه اي است.         

زاغ بور:                                   

پرنده ايست از خانواده كلاغ، پر و بالش بطور كلي نخودي مايل به صورتي است كه بالها و دمش متمايل به سياه است و كمتر پرواز ميكند. بومي ذخيره گاه زيستكره توران است و در منطقه تخم گذاري و جوجه آوري ميكند.